هر انسان عاقلی از زمانی که به بلوغ می‌رسد او را «مکلف» می‌نامند. مکلف یعنی کسی که از سوی خدای متعال مسئولیت‌هایی بر دوش او نهاده شده است. تمام فقه و اصول فقه، حول محور «حق الطاعه» یا «رابطه عبد با مولی» می‌چرخد و در واقع بیان کننده مسئولیت هر انسانی به عنوان «عبد» در برابر خدای متعال به عنوان «مولای حقیقی» است. رابطه حق و تکلیف و اینکه هر حقی تکلیفی را به دنبال داشته و هر تکلیفی نیز حقوقی را پدید می‌آورد اینگونه مباحث همه به نوعی بیان کننده مسئولیت انسان در برابر خدای متعال و در برابر جامعه هستند. مسئولیت انسان نسبت به بدن و سرنوشت خود و نیز مسئولیت او در برابر محیط زیست بخشی دیگر از این مبحث مهم بشمار می‌روند. (بیشتر…)