در دعای مکارم الأخلاق، زوایای ظریف نیازهای روحی و قلبی و روانی رابطه انسان با خدا و با خود و دیگران موشکافی شده و با شناخت راه اصلی، درصدد جواب‌گویی حقیقی به آن نیازها برآمده است.
این دعا روابط انسان را طوری در بستر سلامت سوق می‌دهد که اگر انسان همت کرد تا مراتب عالیه معنوی را طی کند، به بحران روحی و افراط و تفریط در عمل دچار نمی‌شود و به واقع تحقق روحیه‌های مطرح شده در این دعا برای توسعه معنوی به عنوان مقدمه سیر و سلوک ضروری است.