لیلی و مجنون، داستانی ایرانی است که حقیقت یا افسانه بودن آن جای بحث دارد. در ادبیات عرب، شعرهای زیادی در وصف لیلی و عشق سوزناک او وجود دارد که به مجنون یا قیس عامری نسبت می‌دهند، اما ظاهرا از شاعران مختلفی بوده است.
داستان لیلی و مجنون در ادبیات فارسی نیز مشهور بوده است تا اینکه در سال ۵۸۴ هجری قمری «حکیم جمال‌الدین ابومحمد الیاس بن یوسف» معروف به نظامی گنجوی آن را به عنوان سومین گنج از پنج گنج خود به نظم می‌آورد، این داستان جز جانمایه آن، که افسانه‌ای عربی است، بیشترش آفریده ذهن خلاق و طبع موزون استاد بزرگ شهر گنجه، نظامی است و آنچنان در ادبیات فارسی و کشورهای همسایه مورد توجه قرار گرفته است که پس از او ۳۸ شاعر فارسی زبان، ۱۳ شاعر ترک، و ۱ شاعر اردو به تقلید از نظامی، این داستان را به نظم آورده اند.
مثنوی لیلی و مجنون شامل ۴۵۰۰ بیت است، که به سال ۵۸۴ به نام شروانشاه ابوالمظفر اخستان سروده شده است در این مثنوی داستان پرسوز و گداز عشق مجنون (قیس عامری) از قبیله بنی‌عامر و لیلی دختر سعد به رشته نظم درآمده که از داستان‌های مشهور فولکلور تازی پیش از اسلام می‌باشد.