علم فرق و مذاهب یکى از دانشهاى دیرین و دیرپاى اسلامى است که از همان سده هاى نخستین اسلامى پا گرفته و همچنان مورد توجه اندیشمندان اسلامى است. یکى از عوامل پویایى و پایندگى این علم، پیوند نزدیک آن با حیات دینى و فرهنگى جامعه اسلامى است. هر چند آثار بر جاى مانده نشان مى دهد که همواره نوعى تعصب و روحیه تقابل بر این علم سایه انداخته و داورى هاى نادرست گاه چهره اى کاملا غیر واقعى از جریانهاى فکرى مخالف به نمایش گذاشته است، اما با این همه، هیچ مورخ و پژوهنده تاریخ تفکر اسلامى از این علم بى نیاز نیست!