فکر می کنید پیشرفت مطلوبی ندارید؟ اول باید ببینید که درست فکر می کنید یا خیر. ملاک شما برای پیشرفت چیست؟ این ملاک تا چه حد، عینی است؟ آیا اصلا ملاکی برای پیشرفت دارید یا فقط بر اساس مقایسه خود با دیگران تصور می کنید که پیشرفتتان خوب نیست؟
در هر حال اگر برای شما ثابت شد که بخوبی پیشرفت نمی کنید، باید وضعیت خود را ارزیابی و تحلیل کنید … .

ضعف در آمادگی های درسی
یک دلیل عدم پیشرفت می تواند ضعف پیش نیازها باشد. یادگیری های جدید در پایه های قبلی ساخته می شوند، پس اگر در درس یا درس هایی ضعیف بوده اید و این ضعف را جبران نکرده اید، توقع نداشته باشید که همه چیز خوب پیش برود! یا سطح توقعات خود را پایین بیاورید و یا بصورت جدی به دنبال رفع کمبود پیش نیازها باشید. باید به این نکته توجه داشت که کلاس رفتن اکثر دانش آموزان با هدفمندی همراه نیست! در کلاس های تقویتی خصوصی و یا کنکور و تست حتی اگر آموزش ها خوب باشند، تفاوت های فردی رعایت نمی شوند. تعداد زیادی در یک کلاس جمع می شوند. در این کلاس همه نوع دانش آموزی وجود دارد؛ از ضعیف تا قوی، ولی آموزش یکسان است. در کلاس های کنکور، بیشتر برای تشریح مطالب، تست و تمرین و تکرار صرف می شود و دانش آموزانی که ضعف های اساسی در پیش نیازها دارند، فرصتی برای ترمیم این ضعف ها پیدا نمی کنند!
دانش آموزان می توانند از زمان و هزینه هایی که صرف حضور در کلاس ها می کنند بصورت منطقی تری استفاده کنند؛ اولا لزومی ندارد در همه کلاس ها شرکت کنید باید تشخیص دهید نیاز واقعی شما چیست. یعنی در کدام دروس وضع پیش نیازی تان خوب است، اما نیاز به تمرین و تکرار دارید و در کدام دروس باید وقتتان را صرف جبران ضعف ها کنید. ثانیا برای درس هایی که ضعف دارید بصورت انفرادی یا گروه های کوچک (حداکثر ۴ نفری) از دبیرانی استفاده کنید که توانایی تشخیص ضعف ها و جبران آن ها را دارند، به عبارت دیگر ساده تر، رفع اشکالی کار کنید. بجای اینکه دبیر مربوطه کلیه مطالب آن درس را آموزش دهد، با هم به دنبال رفع اشکالات، اما با وقت و دقت بیشتر باشید.

بدون جبران ضعف های پایه ای در درس ها، صحبت از پیشرفت تحصیلی معنایی ندارد.

ضعف در آمادگی های روانی
آمادگی های روانی (انگیزه ها) علی رغم نقش فوق العاده ای که دارند، مورد توجه قرار نمی گیرند! در مورد انگیزه ها، معمولا دو نوع اشکال وجود دارد:
ب
الف) بعضی ها انگیزه ندارند و یا انگیزه آنان کامل نیست. در این دسته، انگیزه ها، دچار تغییرات و دگرگونی های زیادی است. زمانی ممکن است کاملا سر حال باشند و در آمادگی روانی سطح بالایی بسر ببرند و زمانی هم هیچ حال و حوصله ای برای درس و کنکور ندارند. این که چرا تعدادی از دانش آموزان انگیزه کافی ندارند و سطح انگیزه در آنان دائما بالا و پایین می رود، موضوعی است که در فرصت دیگر باید بدان پرداخته شود … .
برای آنکه میزان آمادگی های روانی خود را ارزیابی کنید به سئوالات زیر پاسخ دهید؛
۱. آیا از درس خواندن لذت می برید؟
۲. آیا تلاش شما بیش از آنکه برای خودتان باشد برای جلب رضایت دیگران است؟
۳. آیا برای شما دل کندن از محرک های خوشایند دیگر مثل تفریح، تلویزیون، فوتبال و … کار سختی است؟
۴. آیا اهداف روشنی برای درس خواندن و کنکور دارید؟
۵. آیا از سر اجبار درس می خوانید و آیا از آمادگی های درس لازم برخوردار هستید؟

ب) برخی از دانش آموزان هم در مورد انگیزه های خود دچار اغراق و خود فریبی می شوند! متأسفانه گاه حتی مشاوران نیز متوجه نوع مشکل دانش آموز نمی شوند. همانگونه که کافی نبودن انگیزه مشکل ساز است، بزرگ نمایی در این باره هم موجب پوشیده ماندن واقعیت ها می شود.
این دسته از دانش آموزان حتی اگر حرکت خود را با شور و حرارت شروع کنند، معمولا در ادامه دچار کندی می شوند، مشاوران باید به این دانش آموزان واقع گرایی و نحوه تقسیم انرژی روانی از ابتدا تا انتهای کار را آموزش دهند. دانش آموزی که کار خود را با سر و صدای و صرف انرژی زیاد شروع می کند، باید بداند که احتمالا در ماه های بعد نحواهد توانست این روند را ادامه دهد، پس آهسته و پیوسته رفتن بهتر از تند رفتن است.
توصیه مفید برای این دانش آموزان استفاده از خدمات مشاوره ای است.

انگیزه های واقعی خود را بشناسید و هر چند وقت یکبار آن ها را مرور نموده و در صورت لزوم اصلاح کنید.

ملاک های ارزیابی
عامل دیگر برای پیشرفت مشخص نبودن ملاک های پیشرفت است. دانش آموزان در مورد پیشرفت یا عدم پیشرفت احساس کلی و مبهم دارند. مثلا اگر یک روز خوب درس خوانده باشند آن را نشانه پیشرفت می دانند و یا اگر یکی دو روز فرصت مطالعه را از دست داده باشند فکر می کنند که خیلی عقب افتاده اند. اما در واقع هیچ یک از این موارد، چیز خاصی را نشان نمی دهد.
پس، پیشرفت باید ملاک مشخصی داشته باشداین ملاک می تواند بر اساس زمان تعیین شود، مثلا مقدار زمان مطالعه مفید، در این صورت شما باید سعی کنید یک برنامه تدریجی و منطقی ساعات مفید خود را افزایش دهید.
یک ملاک دیگر بر اساس موضوعات درسی است. مثلا شما در محدوده یک ماهه تصمیم می گیرید که ۵ بحث از فیزیک، ۴ بحث از شیمی، ۶ بحث از ادبیات و … را بخوانید و در ماه بعد موضوعات و مباحث دیگری را مطالعه کنید.
توصیه می شود ملاک های ارزیابی پیشرفت خود را به صورت جزئی مثلا روزانه و یا حتی هفتگی تعیین نکنید! چرا که باعث دلسردی می شود. در این خصوص بعتر است کمی کلی عمل کنید. ارزیابی روند پیشرفت در فرصت های دو هفته ای خوب است. همیشه به خودتان امید بدهید که می توانید بهتر از گذشته عمل نمایید.

با تعیین ملاک های مشخص، کنترل روند پیشرفت خود را تسهیل دهید.