لایه ازون و حفرههای آن
لایه ازون در قسمت شمالی زمین در سال ۱۹۸۰ بین ۱۵ تا ۲۰ درصد کاهش پیدا کرده است!
برای رفع این مشکل جمعی از بهترین متخصصان زمینشناسی هر ساله برای تحقیق و جستجو دور یکدیگر جمع میشوند. در سال ۱۹۹۲ پروکتیل مونترئال درباره لایه ازون مطالعه و تحقیقی انجام داد. وی فهمید بزرگ شدن سوراخ لایه ازون به آلودگی هوا و تولید مواد سمی بستگی دارد.
در همان سال سازمان ملل متحد و حفاظت از محیط زیست به طرح برنامه UNEP که برای محافظت از محیط زیست بویژه لایه ازون بود، این برنامه جهت جلوگیری از تولید مواد سمی و مواد شیمیایی آلوده کننده، است.
مولکولهای اکسیژن (O2) به اکسیژن اتمیک (O) تبدیل می شوند. اکسیژن اتمیک به سرعت با مو لکولهای بیشتری ترکیب شده و به شکل ازون میشود. پوشش حرارتی که در سطح بالا رشد کرده و سلامتی لایه ازون را به خطر انداخته است و این مورد باعث شده است که اگر استراتوسفر نباشد ما نتوانیم بدون آن زنده بمانیم. بالای استراتوسفر مقداری از آلودگی مضر اشعه مادون بنفش و همچنین تشعشعاتی از خورشید را که باعث میشود لایه ازون آسیب ببیند و جان گیاهان به خطر بیفتد را جذب میکند.
عکس العمل دوم با افزایش پیدا کردن ارتفاع آهسته انجام میشود اما عکسالعمل سوم سریعتر انجام میشود. دربین همکاری عکس العملها تمرکز ازون درحال تعادل است. در بالای اتمسفر اکسیژن اتمیک هنگامی که اشعه مادون بنفش در سطح بالایی است، پیدا میشود. در اثر حرکت استراتوسفر هوای متراکمتری بدست میآید و جذب اشعه مادون بنفش افزایش مییابد و سطح ازون به حد اکثر و تخمینا km20 میرسد. همراه با تئوری کمپمن یک مشکل نیز وجود داشت که این مشکل در سال ۱۹۶۰ تشخیص داده شد و حقیقت این بود که ازون به وسیله عکس العمل ۴ آهسته حرکت میکرد و دیده نمیشود. گرم شدن زمین ترمیم حفره ازون را به تعویق میاندازد دانشمندان هشدار دادهاند: پدیده گرم شدن زمین میتواند تلاشها برای ترمیم حفره ازون را که قرار بود تا سال ۲۰۵۰ انجام گیرد، حدود ۳۰ سال به تعویق اندازد. این موضوع به رقم پیشرفتهایی است که بای از رده خارج کردن مواد شیمیایی مخرب ازون انجام شده است.
طبق گزارشی کاهش فراوانی در مصرف گازهای ساخته دست انسان بنام (کلروفلورو کربن) پدید آمده است. کلروفلورو کربن، گازهایی هستند که لایه محافظ زمین را میخورند. دانشمندان گفتند: اگر کشورها مصمم به دنبال نمودن این روند باشند (حفره داخل لایه ازون به آغاز به جمع شدن و کوچک شدن خواهد نمودتا اینکه ظرف ۵۰ سال ترمیم خواهد شد) این جمع بندی و نتیجه گیری توسط مجمع بررسی فرایندهای استراتوسفر و نقش آن در آب و هوا SPARC به عمل آمد. این مجمع از صدها کارشناس اقلیمی که دسامبر سال ۱۹۹۹در آرژانتین گرد هم آمدند و در سایه توجهات سازمان هواشناسی جهانی تشکیل جلسه دادند، شکل گرفته است. این دانشمندان هشدار دادند: حتی اگر کاهش مصرف گازهای CFC برآورده شود، پدیده گرم شدن زمین که نتیجه تولید گازهای گلخانهای با وجود کربن بعنوان عنصر اصلی آن است و از سوختهای سنگوارهای بدست میآید میتواند محلت ترمیم حفره ازون را چند دهه به تعویق اندازد. بعنوان یک تناقض، گرم شدن زمین، جو را در نزدیکی سطح زمین حرارت میدهد اما لایه پایینی (استراتوسفر) یعنی جایی را که ازون قرار دارد همچنان سرد نگه میدارد. این دماهای پایین بویژه در زمستان مسبب جمع شدن ابرهای استراتوسفر در نواحی قطبی میشود. این پدیده آغازگر واکنشهای نابود کننده ازون توسط مولکولهای کلری است که توسط کلروفلورو کربنها آزاد میشوند. پیشبینیهای دایر بر این که حفره ازون که بالای قطب جنوب قرار دارد، به زودی کوچک خواهد شد با آخرین اطلاعات مغایرت دارد که نشان میدهد که این حفره درحال گسترش است و بطور بی سابقهای در چند سال اخیر بزرگ شده است.
تاریخچه سوراخ شدن لایه ازون
جریان تأسف بار سوراخ شدن لایه ازون در لایه زیر استراتوسفر در بالای منطقه انتارکتیکا اولین بار در دهه هفتاد توسط یک گروه تحقیقاتی به نام BAS کشف شد. این گروه در مورد اتمسفر بالای منطقه انتارکتیکا از یک ایستگاه تحقیقاتی مشاهده میگردند.
ایستگاه تحقیقاتی BAS فالکر، اولین بار در حالی تحقیقات را انجام داد که اندازه گیری اولیه در سال ۱۹۸۵برای اولین بار سوراخ شدن لایه ازون آنچنان نگران کننده بود که دانشمندان تصور میکردند که دستگاههای اندازهگیری خراب است. آنها دستگاههای دیگری جانشین آن دستگاهها کردند تا آنکه نتایج بدست آمده اندازهگیریهای اولیه را تأیید کرد. چند ماه بعد که سوراخ شدن لایه ازون قابل مشاهده بود (پس از مشاهده سوراخ شدن لایه ازون تحقیقات قبلی تأیید شد) از طرف دیگر اطلاعات ماهواره TOMS سوراخ شدن لایه ازون را نشان نمیداد، بدین دلیل که نرمافزارهایی که اطلاعاتی در مورد لایه ازون میداد بصورتی برنامهریزی شده بود که لایه ازون در منطقه کوچکی مورد بررسی قرار میگرفت. بررسیهای بعدی، اطلاعات بدست آمد هنگامی که نتایج گروه BAS منتشر نشد، مورد تأیید قرار گرفت و بیانگر این مطلب بود که سوراخ شدن لایه ازون بطور سریع و در مقیاس بزرگی بر بالای منطقه انتارکتیکا انجام میشود.
ازون لایهای را در استراتوسفر تشکیل میدهد که منطقه استوا باریکتر و در دو قطب پهنتر است. میزان ازون در بالای سطح کرهزمین بوسیله مقیاسی به نام DU Dobson units اندازهگیری میشود که این میزان در منطقه استوایی در حدود ۲۶۰DU است و به میزان بیشتری در جاهای دیگر است. این در حالی است که تغییرات فصلی بسیار وسیعی اتفاق میافتد و اشعه ماورای بنفش در لایه استراتوسفر نفوذ میکند یا آن را میشکافد.